(14) Dr. Albert Willem Oosthoek (1964)

Ervaren onderzoeker op gebied van onderwijs, educatie, tentoonstellingen en contemporain historisch onderzoek. Vertrouwd met PR, communicatie en voorlichting. Auteur van boeken en artikelen over de Tweede Wereldoorlog. Universitaire opleiding geschiedenis met hoofdvak Nieuwste Geschiedenis en specialisatie Archiefwetenschappen. Onderwijsbevoegdheid. Promotie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (Erasmus School of History, Culture and Communication; Department of History) op 1 mei 2015. Titel proefschrift: "Nieuw licht op liquidaties. Knokploegen in Rotterdam 1944-1945", geboren te Rotterdam.

 

Nieuw licht op liquidaties. Knokploegen in Rotterdam 1944-1945

New insight into liquidations. Fighting units in Rotterdam 1944-1945

Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op gezag van de rector magnificus Prof.dr. H.A.P. Polsen volgens besluit van het College voor Promoties.

De openbare verdediging heeft plaatsgevonden op vrijdag 1 mei 2015 om 11:30 uur door Albert Willem Oosthoek,geboren te Rotterdam

 

Een zwarte bladzijde uit de geschiedenis van de Inlichtingendienst Rotterdam, (Groep 10 | Fahndungskommando)

Inleiding

In het laatste jaar van de oorlog ging er in Rotterdam bijna geen week voorbij zonder dat er door het verzet een of meerdere aanslagen werden gepleegd. Voor 1944 waren de aanslagen incidenteel en vooral gericht op collaborerende politieagenten, de leden van Groep 10.

Soms bleef het bij een voornemen om iemand te liquideren. Op de gewetenloze V-Mann Anton van der Waals, die zich bediende van verscheidene valse identiteiten, werd door de Rotterdamse politiemannen Jan van den Ende en Leendert Ridderikhoff een aanslag beraamd. De jonge rechercheur Van den Ende kreeg hier- toe de opdracht van de Inlichtingendienst van de Ordedienst, waartoe hij behoorde. Het plan werd echter voortijdig verraden en beide mannen werden op de dag dat zij de aanslag wilden plegen, 7 augustus 1941, gearresteerd door de Sipo en enkele leden van Groep 10. Er zouden nog meer pogingen volgen om deze provocateur te liquideren. Zo trachtte Pieter Stenstra, een KP’er en actief bij de verspreiding van illegale bladen, samen met Sam Esmeijer in 1944 een aanslag op Van der Waals te plegen, maar zonder resultaat. Van der Waals wist zijn verraderswerk tot aan de be- vrijding voort te zetten. Door zijn toedoen werden ten minste tachtig verzetslieden gearresteerd.

Van het gewapende verzet in Nederland waren bij de uitvoering van liquidaties door de LKP-Rotterdam in 1944 en 1945 een aantal aspecten die opvallen, namelijk een namenlijst van personen die voor liquidatie in aanmerking kwamen, de verhoren die in een aantal gevallen werden afgenomen en het grote aantal uitgevoerde moordaanslagen.

Leo van der Bijl die in Zand over acht (1988) openheid van zaken gaf over de in het laatste oorlogsjaar uitgevoerde liquidaties in Voorschoten en directe omgeving, kreeg in dat opzicht geen navolging in Rotterdam. Wel zijn in verscheidene publicaties cijfers gegeven van het aantal geliquideerden. De Jong geeft in deel 10b van Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, dat in 1981 verscheen, slechts enkele cijfers van in Nederland uitgevoerde liquidaties. De schaarse gegevens betref- fen Groningen, Friesland, Amsterdam en Rotterdam waar respectievelijk 5, 10, 28 en circa 80 liquidaties werden voltrokken. Volgens Het Grote Gebod (1951), waar De Jong zijn gegevens mede aan ontleende, zijn door de LKP-Rotterdam iets minder dan 80 personen geliquideerd. De Jong verwijst naar een door de LKP-Rotterdam opgestelde bewaard gebleven (onvolledige) lijst met namen waarin 132 voor liquidatie in aanmerking komende personen zijn vermeld. Reden voor de opdracht tot liquidatie was: verraad, oplichting, wangedrag, roof, het lidmaatschap van de NSB of Landwacht en het aannemen van werk van de Wehrmacht. In enkele gevallen is geen reden tot liquidatie aangegeven. Ook werden enkele opdrachten ingetrokken of opgeschort. In 51 gevallen had de uitvoering van de liquidatie tot het beoogde doel geleid.

In Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog stelt Van der Pauw dat er door de LKP-Rotterdam of in haar opdracht vanaf januari 1944 tot aan de bevrijding circa honderd aanslagen zijn uitgevoerd, met in circa tachtig gevallen een dodelijke afloop.

Hij noemt wel aantallen maar geen of nauwelijks namen van slachtoffers. Over de motieven, de rechtvaardiging, de uitvoering, de excessen en de gemaakte fouten (on- schuldige slachtoffers) is weinig bekend geworden. De wijze waarop mensen omgekomen zijn, is in veel gevallen ook onvermeld gebleven.

 

(Bron: Trouw, dd 22 april 2015, 14:51)

'Leden Rotterdams verzet gingen de fout in'

Het kunstwerk De Schaduw van kunstenaar Onno Poiesz voor het OorlogsVerzetsMuseum in Rotterdam. Beeld anp

Leden van het Rotterdams gewapend verzet hebben zich in het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog als misdadigers gedragen. Zelfs na de bevrijding vonden moorden plaats waarvan het motief omstreden was. Ook beslissingen die werden genomen konden moreel gezien niet door de beugel.

22 april 2015, 14:51

Tot die conclusie komt Albert Oosthoek in zijn proefschrift 'Nieuw licht op liquidaties. Knokploegen in Rotterdam 1944-1945'. Hij promoveert vrijdag 1 mei op zijn onderzoek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. 'Veel liquidaties waren in het algemeen niet nuttig en leverden niet het beoogde resultaat op - het redden van mensenlevens. De liquidaties hebben de bezetters, gezien de bloedige represailles die er op volgden, op scherp gezet'', aldus Oosthoek.

Liquidaties contraproductief
Publicaties over het Rotterdamse gewapende verzet gaven tot nu toe een veel te positief beeld. De verzetsorganisatie Landelijke Knokploegen (LKP) voerde liquidaties uit die niet of nauwelijks te verantwoorden waren, constateert Oosthoek. In Nederland werden tijdens de oorlog naar schatting vijfhonderd personen door het verzet geliquideerd. In Rotterdam vonden ongeveer honderd liquidaties plaats.

Voor zijn promotie interviewde Oosthoek 46 personen, raadpleegde hij niet eerder gebruikte archieven en deed hij uitgebreid literatuuronderzoek. Met zijn publicatie corrigeert hij de al te kleurrijke werkzaamheden van het bonafide gewapend verzet. 'De liquidaties werkten in feite contraproductief vanwege de meedogenloze represaillemaatregelen van de bezetter, die weer verlammend werkten op de bevolking.''

Doofpot
De LKP voerde een meedogenloze guerrillastrijd met de bezetter. De liquidaties bleven lange tijd geheim. 'De betrokken verzetsmensen hadden onderling afgesproken om over liquidaties te zwijgen. Deze 'richtlijn doofpot' is door hen een leven lang in acht genomen', aldus Oosthoek.

*****************************************************************************************************

 Auteur: Albert Oosthoek

• Nederlands 
• Paperback 
• 9789461533012 
• Druk: 1 
• april 2015 
• 444 pagina's